Đạo Mẫu: Một hệ thống đa dạng với sự chi phối tự nhiên
Đầu tiên, Đạo Mẫu không phải là một tôn giáo đồng nhất, mà thực tế là một hệ thống các tôn giáo khác nhau, với ít nhất ba nhóm tôn giáo khác nhau. Mặc dù có mối quan hệ tự nhiên và chi phối lẫn nhau, những nhóm này bao gồm: nhóm tôn giáo thờ Nữ thần, nhóm thờ Mẫu Thần và nhóm thờ Mẫu Tam phủ, Tứ phủ.
Sự phát triển và tính bản địa của các nhóm tôn giáo trong Đạo Mẫu
Theo như Lời Phật tìm hiểu và giải thích, lớp tôn giáo thờ Nữ thần có tính chất phổ biến và phù hợp với xã hội nông nghiệp, cũng như vai trò quan trọng của phụ nữ trong xã hội. Được hình thành dựa trên nền tảng của lớp thờ Nữ thần, nhóm tôn giáo thờ Mẫu Thần thường liên quan đến các khía cạnh quốc gia, bao gồm việc thờ cúng các Vương Mẫu, Quốc Mẫu, Thánh Mẫu, như phi Ỷ Lan, Mẹ Gióng, Mẫu Tây Thiên, Thiên Ya Na, Linh Sơn Thánh Mẫu – Bà Đen, Bà Chúa Xứ… Theo cơ bản, lớp tôn giáo thờ Nữ thần và thờ Mẫu Thần có tính chất bản địa, nội sinh.
Bên cạnh đó, nhóm tôn giáo thờ Mẫu Tam phủ, Tứ phủ hình thành trên cơ sở của lớp tôn giáo thờ Nữ thần và thờ Mẫu Thần, kết hợp với việc tiếp thu những ảnh hưởng từ Đạo giáo Trung Hoa. Tuy nhiên, sau khi được hình thành và được xác định, đạo Mẫu Tam phủ, Tứ phủ đã và đang ảnh hưởng theo hướng “hoá” thành tín ngưỡng thờ Nữ thần và thờ Mẫu Thần.