Tìm hiểu về Tứ Phủ Thánh Mẫu và tín ngưỡng thờ cúng Tam Tứ Phủ.

Tứ phủ công đồng. hay Tứ phủ Vạn Linh là một khái niệm liên quan chặt chẽ đến tín ngưỡng thờ Mẫu Việt Nam. Tứ phủ bao gồm: Thiên phủ – Mẫu Đệ Nhất cai quản bầu trời, kiểm soát các quyền năng như mưa, gió, sấm chớp. Thần chủ đứng đầu trong Tứ Phủ. Cùng Lời Phật tìm hiểu trong bài viết này nhé.

Tứ Phủ là một tín ngưỡng văn hóa dân gian không sử dụng vật phẩm ở Việt Nam. Tín ngưỡng này đã có lịch sử hình thành khoảng hơn 1000 năm. Có nhiều thông tin cho rằng Tứ Phủ là nơi làm việc của các Quan Âm, Chư Vị Thần Linh của 4 phủ: Thiên Phủ, Địa Phủ, Thủy Phủ và Nhạc Phủ.

Hệ thống tôn giáo tôn vinh Thần Linh Tứ Phủ.

Đạo Tứ Phủ

Tín ngưỡng tứ Phủ được truyền bá qua phương thức truyền miệng dân gian, do đó mỗi vùng địa lý sẽ có những biến thể và cách tổ chức khác nhau.

Thông thường chúng ta thường hay bắt gặp những khái niệm về hệ thống Tứ Phủ như sau:.

• Tứ phủ thánh cô.
• Tứ phủ thánh cậu.
• Tứ phủ công đồng.
• Tứ phủ chầu bà.
• Tứ phủ ông hoàng.
• Tứ phủ thánh mẫu.
• Tứ phủ vạn linh.

Những vị thần của Tứ Phủ

Theo trang wikipeadia.Org: Tứ Phủ là một nhánh Đạo Mẫu độc đáo, kết hợp nhiều yếu tố của Phật giáo và Đạo giáo. Vì vậy, thần điện Tứ Phủ cũng có nhiều thần phật được thờ cúng như Phật Thích Ca, Quán Thế Âm, Ngọc Hoàng Thượng Đế, và nhiều thần khác.

Những vị thần Phật này thường được tôn thờ ở vị trí cao hơn so với Thánh Mẫu. Tuy nhiên, đa số tín đồ chỉ tập trung thờ cúng và hoạt động tín ngưỡng xoay quanh các thần tượng Thánh Mẫu và các vị thần phật thấp hơn.

2. Vua Ngô Quyền3. Vua Lê Thái Tổ4. Vua Trần Nhân Tông5. Vua Lý Thái Tổ6. Vua Hùng Vương VII7. Vua Quang Trung8. Vua Gia Long9. Vua Minh Mạng10. Vua Thành Thái1. Cung Tứ Phủ của Thần Vương2. Vị quân chủ Ngô Quyền3. Nhà vua đầu tiên của triều đại Lê4. Vị vua Trần có tài năng và đức độ5. Vị vua Lý đồng thời là nhà sáng lập triều đại Lý6. Vị vua Hùng Vương

• Vua Cha Thiên Phủ: Ngọc Hoàng Thượng đế.
• Vua Cha Nhạc Phủ: Tản Viên Sơn Thánh.
• Vua Cha Thoải Phủ: Phu Tang Cam Lâm Đại Đế.
• Về Vua Cha Địa Phủ, không có nhiều tài liệu. Một số người cho rằng ông là Thập Điện Diêm Vương, tuy nhiên chính xác hơn là ông là Phong Đô Đại Đế – vị có quyền cao hơn cả Thập Điện Diêm Vương.

2. Thánh Mẫu.

Bởi vì nhiều nguyên nhân khác nhau, bốn Thánh Mẫu ở Tứ Phủ thường được kết hợp lại thành Tam Tòa Thánh Mẫu.

• Mẫu Thượng Thiên.
• Mẫu Thượng Ngàn.
• Mẫu Đệ Tam Thoải Phủ.

Những lý do lý giải cho việc gộp thành Tam Tòa Thánh Mẫu bao gồm:.

• Thiên – Địa đồng quy: Mẫu Tiên được ủy quyền đại diện cho Mẫu Liễu Hạnh (hay còn gọi là Mẫu Địa) trên thế gian. Mẫu Liễu Hạnh trở thành Thánh Mẫu Thần Chủ.
• Nhạc Phủ và Địa Phủ được liên kết với nhau, bởi cả hai đều nằm ở miền Trung Nguyên, nơi mà con người sinh sống. Thiên Phủ là miền Thượng Nguyên, trong khi Thoải Phủ là miền Hạ Nguyên.
• Mẫu Thượng Ngàn. được thờ riêng bên Cung Sơn Trang.

Ba tòa chúa của bộ tộc Mường

• Thanh Sơn Chính Phái Đệ Nhất Thượng Ngàn được biết đến với tên gọi Lê Mại Đại Vương và còn được gọi là Bạch Anh Quản Trưởng Sơn Lâm Công Chúa.
• Đệ Nhị Thượng Ngàn Cao Sơn Công Chúa Diệu Tín Thiền Sư La Bình Công Chúa.
• Đệ Tam Thượng Ngàn Sơn Trang Tàng Hình Diệu Nghĩa Thiền Sư Quế Hoa Công Chúa.

4. Hàng Quan Lớn (cũng gọi là Ngũ Vị Tôn Quan)

• Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên.
• Quan Lớn Đệ Nhị Thượng Ngàn Giám Sát.
• Quan Lớn Đệ Tam Thoải Phủ.
• Quan Lớn Đệ Tứ Khâm Sai.
• Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh.

5. Tôn Quan, người đứng đầu Lục Phủ

• Quan Lớn Đệ Lục.
• Quan Lớn Đệ Thất Đào Tiên.
• Quan Lớn Đệ Bát Đồng Bằng Sông Diêm.
• Quan Lớn Đệ Cửu.
• Quan Lớn Đệ Thập Triệu Tường.

Các vị Quan hay được hầu là Quan Đệ Nhất, Quan Đệ Nhị, Quan Đệ Tam, Quan Đệ Tứ, Quan Đệ Ngũ.

6. Chầu Bà (hay còn gọi là Tứ Phủ Thánh Bà)

• Chầu Đệ Nhất Thượng Thiên (Quế Hoa Công Chúa).
• Chầu Đệ Nhị Thượng Ngàn (Đông Quang Công Chúa).
• Chầu Đệ Tam Thoải Phủ.
• Chầu Đệ Tứ Khâm Sai (Chiêu Dung Công Chúa).
• Chầu Năm Suối Lân (Suối Lân Công Chúa).
• Chầu Lục Cung Nương (Lục Cung Công Chúa ).
• Chầu Bảy Kim Giao ( Mỏ Bạch Công Chúa ).
• Chầu Bát Nàn (Chầu Bát Đông Cuông, Chầu Bát Mỏ Ba).
• Chầu Chín Cửu Tỉnh (Quỳnh Hoa Công Chúa).
• Chầu Mười Đồng Mỏ (Mỏ Ba Công Chúa).
• Chầu Bé Bắc Lệ (Bắc Lệ Công Chúa).
• Chầu Bé Thủy Cũng nh.

Những loại Chầu được sử dụng phổ biến bao gồm Chầu đệ Nhị, Chầu Năm, Chầu Lục, Chầu Mười, và Chầu Bé. Ngoài ra, có người hầu giá Chúa Thác Bờ sau giá Chầu Đệ Tam. Cũng có người hầu giá Chầu Bát Nàn (còn được gọi là Chầu Bát Tiên La, Chầu Bát Thái Bình, tức bà Vũ Thị Thục – nữ tướng của Hai Bà Trưng) để thay thế cho giá Chầu Bát Ngàn.

7. Tứ Phủ Thánh Hoàng (tương đương với tư cấm thành của vua)

• Ông Hoàng Cả.
• Ông Hoàng Đôi Thượng Ngàn.
• Ông Hoàng Bơ Thoải Phủ.
• Ông Hoàng Tư Địa Phủ.
• Ông Hoàng Năm Mán Tộc.
• Ông Hoàng Sáu Thanh Hà.
• Ông Hoàng Bảy Bảo Hà.
• Ông Hoàng Bát Nùng.
• Ông Hoàng Chín Cờn Môn.
• Ông Hoàng Mười Nghệ An.

Ngoài ra còn có ông Hoàng Báo Đông Cuông, ông Hoàng Bắc Quốc, ông Chín Thượng Ngàn.

8. Tứ Phủ Thánh Cô (hàng Cô).

• Cô Cả Thượng Thiên.
• Cô Bơ Thoải. Cung (Cô Bơ Hàn Sơn, Cô Bơ Bông).
• Cô Tư. Địa Phủ (Cô Tư. Tứ Tổng Tây Hồ).
• Cô Năm Suối Lân.
• Cô Sáu Sơn Trang.
• Cô Bảy Kim Giao (Cô Bảy Mỏ Bạch, Cô Bảy Tân La).
• Cô Tám Đồi Chè..
• Cô Chín Cửu Tỉnh (Cô Chín Sòng Sơn., Cô Chín Giếng).
• Cô Mười Đồng Mỏ (Cô Mười Mỏ Ba).
• Cô Bé Thượng Ngàn.
• Cô Bé Thủy Cung.

Trong 12 vị Thánh Cô thì có 4 vị thánh cô thường xuyên ngự đồng là:.

• Cô Đôi Thượng Ngàn.
• Cô Bơ Thoải.
• Cô Chín Sòng Sơn.
• Cô Bé Đông Cuông.

Những người phụ nữ bán hàng ngoài đường Thập Nhị Thánh Cô có khả năng tâm linh đặc biệt, vì vậy nhiều người đến từ các vùng lân cận như Đôi Cô Cam Đường.

9. Tân Tiên Hiệp Khách

Ngoài ra trong khoa cúng còn nhắc tới 12 Thánh Cô Sơn Trang (các cô ít khi ngự đồng):.

• Cô Cả Núi Dùm.
• Cô Đôi Bắc Lệ.
• Cô Ba Tam Kỳ.
• Cô Tư.
• Cô Năm Đồng Tiền.
• Cô Sáu Đồi Ngang.
• Cô Bảy Tân An.
• Cô Tám Đồi Chè..
• Cô Chín Đông Cuông.
• Cô Mười Suối Ngang.
• Cô Mười Một Đồng Nhân.
• Cô Mười Hai Bắc Lệ.

10. Tứ Phủ Thánh Cậu (hàng Cậu)

• Cậu Hoàng Cả (cậu Quận Phủ Dày).
• Cậu Hoàng Đôi (cậu Quận Đồi Ngang).
• Cậu Hoàng Bơ Thoải Phủ.
• Cậu Hoàng Tư Địa Phủ.
• Cậu bé bản đền.

Ngoài ra còn có cậu bé Lệch ở gần đền Trần.

11. Bộ sưu tập Quan Ngũ Hổ, nhân vật Ông Lốt

Tức là năm ông hổ tượng trưng ngũ hành và ông lốt (mãng xà).

Theo quan niệm dân gian, hổ được coi là vị vua cai quản rừng núi, hình ảnh hổ đại diện cho sức mạnh thiêng liêng, đánh bại tà ma và bảo vệ các hướng.

12. Quan Ngũ Hổ.

Quan Ngũ Hổ gồm 05 vị là:.

• Đông Phương Giáp Ất Mộc Đức Thanh Hổ Thần Quan.
• Nam Phương Bính Đinh Hỏa Đức Xích Hổ Thần Quan.
• Trung ương Mậu Kỷ Thổ Đức Hoàng Hổ Thần Quan.
• Tây Phương Canh Tân Kim Đức Bạch Hổ Thần Quan.
• Bắc Phương Nhâm Quý Thủy Đức Hắc Hổ Thần Quan.

Quan Hổ được vẽ 5 ông hổ màu sắc khác nhau, tương ứng với Ngũ hành ”kim, mộc, thủy, hỏa, thổ”:.

• Hoàng hổ (màu vàng) trấn khu trung tâm (địa khu).
• Hắc hổ (màu đen) trấn phương bắc (thủy khu).
• Bạch hổ (màu trắng) trấn phương tây (kim khu).
• Xích hổ (màu đỏ) trấn phương nam (hỏa khu).
• Thanh hổ (màu xanh) trấn phương đông (mộc khu).

13. Ông Lốt.

– Thanh Xà Đại tướng Quân.

– Bạch Xà Đại tướng Quân.

Ngoài ra còn có nhiều vị khác được ca ngợi trong văn hóa dân gian, và cũng có một số vị thần như Thác Bờ, Tây Thiên, Nguyệt Hồ, Lâm Thao, Ngũ Phương, Ba Nàng, Bạch Hạc Xuân Nương,.. Những vị thần này được thờ cúng và quản lý một vùng địa phương.

Thánh miền Thượng Ngàn được chia thành ba bộ: Sơn Lâm (rừng cây trên núi cao), Sơn Trang (thung lũng có điều kiện để sinh sống) và Sơn Tinh (hệ thống các thần rừng). Tam Vị trưởng quản sơn lâm (bao gồm Bạch Anh Trưởng Sơn Lâm Công Chúa, Diệu Tín Thiền Sư và Diệu Nghĩa Thiền Sư) là người quản lý Thượng Ngàn. Bát bộ sơn trang bao gồm 8 họ sơn trang lớn, trấn giữ các vùng trọng yếu và 12 cô kề cận Mẫu thượng ngàn cai quảng khắp các cửa rừng cửa bể. Dưới sự chỉ huy của các vị tướng sơn trang, quan văn võ và các cô hầu.

Những vị thần được liệt kê là những vị thần phổ biến nhất, được nhiều người tôn kính và thờ cúng. Ngoài ra, còn có một số vị thần khác ở địa phương được tôn vinh. Tuy nhiên, việc tôn kính này thường xuyên bị lạm dụng, khi nhiều người tôn thêm các vị thần không có trong danh sách, hoặc thậm chí tôn Ngọc Hoàng… Điều này gây phản cảm và làm mất đi tính chân thành của tôn giáo.

Điều gì là ý nghĩa của tín ngưỡng tam tứ phủ?

Khác với tín ngưỡng thờ Mẫu, tín ngưỡng Tam Tứ Phủ thờ cả các nam thần như vua cha, ông hoàng, quan hoàng, thánh cậu,… Cách phân chia số lượng nam thần và nữ thần là đồng đều trong Tam Tứ Phủ cho thấy sự cân bằng và hài hòa giữa âm và dương.

Khái niệm Căn tứ phủ ám chỉ đến một loại kiến trúc cổ điển của Trung Quốc, bao gồm bốn căn phòng được xếp theo hình vuông và được bao quanh bởi một khuôn viên.

Căn tứ phủ, còn được gọi là Căn đồng số, có thể hiểu là số phận của một người đã được quyết định trước là phải nhập ngũ để trở thành lính, phục vụ cho đồng bảy phủ.