Tư duy chống đối là một trong những kỹ năng quan trọng. Nó được đánh giá cao trong cả môi trường học tập và làm việc. Kỹ năng này có thể hỗ trợ rất nhiều trong việc hình thành và phát triển các kỹ năng khác. Trong bài viết này, Lời Phật sẽ cùng bạn tìm hiểu về “Tư duy chống đối”.
Tư tưởng đối lập như thế nào?
Tư duy phản biện là gì?
Tư duy suy luận hay còn được gọi là tư duy phân tích (critical thinking). Tư duy phản biện là một quá trình gồm hai giai đoạn là phân tích và đánh giá thông tin. Từ đó sẽ đưa ra những câu hỏi về giả thiết của vấn đề. Như vậy, có thể hiểu là:
- Sự tiếp nhận, khả năng nắm bắt nguồn thông tin.
- Phân tích, đánh giá các hệ tư tưởng được tiếp nhận.
- Đánh giá và chất vấn lại vấn đề giả định.
Theo khái niệm triết học, tư duy phản biện đề cập đến 2 khả năng của con người:.
- Khả năng suy nghĩ, tư duy rõ ràng.
- Khả năng giao tiếp, diễn đạt và lập luận vấn đề đúng đắn.
Tư duy phản biện kết hợp với việc khuyến khích suy nghĩ tích cực của bản thân. Đồng thời, nó cũng tác động để nâng cao khả năng phản biện của những người khác. Tư duy phản biện như một phương tiện chỉ dẫn, giúp bạn đi đúng hướng với những suy nghĩ và mục tiêu chính xác.
>>> Có thể bạn quan tâm: 5 phương pháp rèn luyện kỹ năng tư duy logic để giải quyết vấn đề.
Các hình thức suy nghĩ đối lập
Các loại tư duy phản biện.
Tư duy phản biện có thể được chia thành hai loại.
- Tư duy phản biện tự điều chỉnh: Trước một vấn đề nào đó, mỗi người đều có những quan điểm chủ quan khác nhau. Những quan điểm đó có thể đúng hoặc sai. Tuy nhiên, để có thể đánh giá chính xác, cần phải sử dụng tư duy phản biện tự điều chỉnh. Đó là quá trình mỗi người tự đánh giá và tranh luận với chính mình về những quan điểm trong nội tâm. Chúng ta sẽ tự hoàn thiện và đưa ra nội dung phản biện hoàn chỉnh nhất để loại bỏ những quan điểm chủ quan trong tư duy ban đầu của mình.
- Tư duy phản biện ngoại cảnh: Trong một cộng đồng, mỗi người có những cách suy nghĩ, lập luận khác nhau. Vì vậy, quan điểm và ý kiến cũng sẽ khác nhau và có thể không đúng với sự thật. Tư duy phản biện ngoại cảnh được hình thành để giải quyết vấn đề này. Nó được thực hiện theo 3 bước:
1. Nhận thức: Hiểu được vấn đề và sự khác biệt của nó. Nhận thức được quan điểm và ý kiến tổng thể của những người khác.
2. Đánh giá: Sau khi hiểu rõ về những ý kiến phản đối của người khác và của bản thân, cần đưa ra những nhận xét khách quan nhất.
Phản biện vấn đề bằng cách đưa ra những đánh giá và quan điểm của mình, cùng với việc bác bỏ những ý kiến sai lệch và cung cấp thông tin chính xác.
Trang bị kỹ năng tư duy đối lập như thế nào?
Phương pháp rèn luyện tư duy phản biện.
Kỹ năng viết luận tiếng Anh hiệu quảKỹ thuật đào tạo để nâng cao kỹ năng viết bài tiếng Anh hiệu quả
Liên tục cập nhật kiến thức cho bản thân. Tìm hiểu thêm những điều mới lạ.
Một suy nghĩ sai lầm mà nhiều người gặp phải là cho rằng người có khả năng phản biện tốt là người có khả năng nói tốt. Lời Phật muốn nhấn mạnh rằng trong kỹ năng này, tư duy là điều quan trọng nhất. Trước khi đưa ra lập luận về một vấn đề, cần hiểu rõ vấn đề đó để có cái nhìn khách quan và tổng quát nhất. Điều đầu tiên cần làm đó là học tập. Cần liên tục cập nhật kiến thức, đọc sách và rèn luyện khả năng quan sát cũng như đánh giá vấn đề.
Một cá nhân có kiến thức rộng và sâu về vấn đề sẽ trang bị cho mình kỹ năng tự tin, điều cần thiết. Ngược lại, nếu thiếu kiến thức nền tảng hoặc kiến thức chung, tổng quát về vấn đề, việc phản biện sẽ đối mặt với nhiều khó khăn, thậm chí có thể rơi vào tình trạng bế tắc và buộc phải dừng lại.
Đánh giá tất cả các vấn đề một cách khách quan
Một trong những trở ngại lớn nhất của tư duy phản biện là suy nghĩ theo quan điểm chủ quan. Khi giải quyết vấn đề dựa trên cảm tính và đặt quá nhiều tâm huyết vào đó, vấn đề sẽ không được phân tích và giải quyết triệt để. Vì vậy, thay vì suy nghĩ theo góc nhìn cá nhân, hãy loại bỏ quan điểm chủ quan và tiếp cận mọi vấn đề một cách khách quan. Từ đó, vấn đề sẽ được đánh giá theo cách logic, giảm thiểu rào cản trong quá trình phản biện.
Thường xuyên đưa ra giả thuyết và đảo ngược, tái xét vấn đề.
Để có tư duy phản biện rõ ràng và chính xác, việc đặt ra những câu hỏi giả định và đưa ra quan điểm mới là rất quan trọng. Khi tiếp cận với một vấn đề hoặc thông tin mới, cần luôn đặt ra các câu hỏi phù hợp. Những câu hỏi giả định này có thể liên quan đến vấn đề hoặc đánh giá về vấn đề đó. Từ đó, chủ đề sẽ được thấu hiểu rõ ràng và chi tiết hơn.
Câu hỏi giả định có thể liên quan đến đánh giá cá nhân. Bạn có thể đưa ra giả định về tính chính xác, không chính xác của vấn đề. Đặt nhiều câu hỏi để tư duy của bạn được hoàn thiện, tối ưu hơn.
Sau khi đưa ra những giả định và đánh giá cá nhân, hãy đưa vấn đề ra để xem xét lại một lần nữa. Hãy xem xét từ một khía cạnh khác để tìm ra những ý tưởng mới. Đôi khi, bạn có thể phát hiện ra những lỗ hổng trong những suy nghĩ và lập luận trước đó.
Đưa ra quyết định về vấn đề cần phải dựa trên hoàn cảnh hiện tại.
Trong quá trình suy nghĩ phản biện, có thể sẽ đối mặt với nhiều ý kiến khác nhau. Thay vì vội kết luận, hãy giữ bình tĩnh và phân tích lại vấn đề theo hướng thực tiễn. Đánh giá tính đúng sai của sự việc dựa trên những điều đã được chứng minh trước đó. Và rút ra những kiến thức quý báu cho bản thân.
Rút ra kết luận theo cảm xúc là điều rất đáng trách. Nó không chỉ dẫn đến sự sai lệch trong tư duy và kiến thức của bạn mà còn làm mất tự tin cho bạn trong các lần tiếp theo.
Đề xuất cho bạn ba quyển sách xoay quanh chủ đề tư duy.
Sách hướng dẫn tư duy phản biện: Định nghĩa và phương tiện (Critical thinking: Definition and Instruments)
Cẩm nang tư duy phản biện.
Một quyển sách của Richard Paul và Linda Elder, là một trong những tác phẩm tuyệt vời trong bộ sách tư duy gồm 6 tập. Dù chỉ có 46 trang nhưng nội dung lại rất đa dạng và phong phú, sẽ giúp bạn khám phá thêm những điều mới lạ. Kinh nghiệm được truyền đạt qua những triết lý tinh tế, cùng với những quy tắc cụ thể giúp bạn áp dụng một cách nhanh chóng và hiệu quả.
Tuy nhiên, vì quá sâu sắc về kiến thức, triết lý. Sử dụng quá nhiều thuật ngữ trong suy nghĩ sẽ làm cho cuốn sách không phù hợp với đa số độc giả.
Tư duy nhanh. và chậm (Thinking fast and slow)
Tư duy nhanh. và chậm (Thinking fast and slow).
Cuốn sách “Tư duy nhanh. và chậm” của tác giả Daniel Kehlmann là một tác phẩm khoa học đáng chú ý về tư duy. Nó tập trung vào khía cạnh tính hợp lý và tính phi lý của tư duy con người và được chia thành hai phần.
- Tư duy nhanh.
- Tư duy chậm.
Với nhiều thành tích ấn tượng mà quyển sách này đã đạt được trong danh mục sách khoa học quốc gia, đây là một tài liệu hữu ích cho những ai đang tìm kiếm hướng đi chính xác để rèn luyện.
Đường đi cũ của suy nghĩ dựa trên cảm xúc.
Lối mòn của tư duy cảm tính.
Cuốn sách về tâm lý và kỹ năng sống của Ori Brafman và Rom Brafman luôn được người đọc đánh giá cao. Đặc biệt, trong cuốn sách Lối mòn của tư duy cảm tính này, tác giả muốn cảnh báo về tình trạng báo động của phương pháp tư duy nói chung và tư duy phản biện nói riêng.
Quyển sách cung cấp nhận xét khách quan về tư duy và cung cấp những cách tiếp cận khác nhau để tránh những suy nghĩ lặp lại.
Cuối cùng, Lời Phật xin gửi lời cảm ơn tới các độc giả đã đồng hành trong bài viết này. Chúc mọi người có thể hiểu rõ và thành công khi rèn luyện tư duy phản biện.
Trả lời