Theo Lời Phật tìm hiểu, Đình Yên Phụ nằm ở trung tâm của Làng Yên Phụ, phường Yên Phụ, quận Tây Hồ. Phường Yên Phụ vào thời Lê có tên là phường Yên Hoa, huyện Quảng Đức. Đến thời Nguyễn vì phạm úy tên bà Hồ Thị Hoa là mẹ của vua Thiệu Trị nên đổi tên thành Yên Phụ. Đình thờ ba vị Thành hoàng, vốn là ba anh em: Uy Linh Lang Đại Vương, Vương Duy Đại Vương, Vương Ba Đại Vương.
Theo truyền thuyết và sách ”Tây Hồ chí” cũng như thần phả được lưu giữ ở đình, Uy Linh Lang được cho là con trai của hoàng hậu Minh Đức, thời Trần Thánh Tông trị vì từ 1258 – 1278. Uy Linh Lang được chăm sóc chu đáo, ăn uống tốt và lớn nhanh. Ông rất thông minh và xuất sắc trong học tập khiến nhiều người ngưỡng mộ. Đến khi ông 18 tuổi, ông đam mê đạo Phật và xin phép vua cha cho xuất gia, nhưng lại không được chấp thuận. Vì vậy, Uy Linh Lang đã giả làm dân thường và trốn đi tìm thầy học đạo. Chỉ sau vài tháng học tập, ông đã thông hiểu nhiều kinh sách của Phật giáo và được nhiều người biết đến. Vua cha đã triệu ông về kinh đô và đặt tại trại Bình Thọ (tứ Yên Hoa), cấp lương bổng hàng tháng để ông có thể tĩnh tâm tu luyện.
Khi Uy Linh Lang đến 20 tuổi, quân Nguyên Mông xâm lược Đại Việt lần thứ ba. Tất cả đều muốn đánh bại kẻ thù và cứu đất nước. Trong tình huống đó, Uy Linh Lang nói: “Làm người trên đời, nếu không đánh bại kẻ thù và cứu đất nước, thì sẽ không được ghi nhận trong lịch sử”. Sau đó, ông viết một bài thơ để xin vua cho phép ông đi đánh giặc. Vua đã đồng ý.
Uy Linh Lang đã trực tiếp tuyển mộ binh lính và chỉ trong vài ngày đã có hàng nghìn người theo ông để học quân sự, tập luyện binh pháp và tổ chức đội ngũ chỉnh tề. Đội quân của ông tự gọi là “Thiên tử quân” và đã tham gia nhiều trận đánh tại Bàn Than, Vạn Kiếp, Mạn Trù và Đông Kết, đạt được nhiều chiến công. Sau khi hoàn thành nhiệm vụ, ông được vua phong thăng thành Dâm Đàm Đại Vương, nhưng ông không quan tâm đến danh vọng và ở lại chùa Ngọc Hồ để tu thiền. Vào ngày 8/8 năm Bính Tý, ông qua đời vì bệnh tật và vua ban cho xây đền thờ ông ở Nhật Chiêu (nay là Nhật Tân) cùng các địa điểm khác như Yên Hoa (Yên Phụ).
Những địa điểm mà ông đã đi qua đều được nhân dân tôn kính và xây dựng đình thờ để tưởng nhớ ông Thành Hoàng làng. Vì vậy, không chỉ ở đình Yên Phụ mà ở các địa điểm thờ Uy Linh Lang đều tổ chức Hội vào ngày 10/2 âm lịch hàng năm. Đình Yên Phụ còn là nơi mà ông Uy Linh Lang đã từng làm việc trong nước. Dân làng Yên Phụ luôn tin tưởng vào sức mạnh của ông Uy Linh Lang để giúp họ phát triển kinh tế. Hàng năm, dân cầu nguyện ông phù trợ để đắp đê được thuận lợi. Để bày tỏ lòng biết ơn, dân vùng này không dùng chữ “Lang” (khoai lang gọi là khoai dây).
Ngôi đình tại Hà Nội được xây dựng theo kiểu kiến trúc cổ, với lối nhà dọc và mặt đình hướng về phía Bắc, mang đến một vẻ độc đáo. Với sự trải dài theo thế đất, đình tạo nên chiều sâu cần thiết và vẻ thâm nghiêm, tao nhã của một di tích tín ngưỡng truyền thống. Cổng đình được xây theo kiểu tứ trụ. Sau khi vượt qua cổng, du khách có thể tới sân đình rộng lớn, hai bên là hai dãy nhà dải vũ, tiếp theo là đại đình được xây theo kiểu chữ đinh. Đình bao gồm năm gian đại đình và năm gian hậu cung và được thờ dọc theo lối nhà dọc.
Cửa đình được mở theo kiểu bức bàn. Mái đình được phủ bằng ngói mũi hài, các góc đao uốn cong quay chầu về đỉnh mái. Chính giữa đỉnh mái có đắp nổi hình hai con rồng chầu mặt trời, bên cạnh là đôi phượng tung cánh. Hai đầu đỉnh mái cũng có đắp nổi hình hai con nghê.
Đình được tạo nên từ gỗ lim, với cột bào trơn và được đặt trên các chân tảng đá xanh. Nghệ thuật chạm khắc và trang trí được thực hiện với những mảng chạm độc đáo và phong phú về đề tài. Các đầu bẩy được chạm nổi với hình ảnh rồng mây và tứ linh. Trong khi các đầu dư được chạm với hình đầu rồng, miệng há to ngậm viên ngọc tròn, mắt rồng lồi to, mũi nở, tóc và bờm bay ngược về phía sau. Những bức cốn và hình hoa lá mâu cách điệu được chạm nổi với đề tài tứ linh, tứ quý và rồng cuốn thủy. Tổng thể, nghệ thuật chạm khắc gỗ ở đây rất tinh xảo, với đường nét sâu đậm, sống động và mang phong cách nghệ thuật thế kỷ XVII-XVIII.
Tìm hiểu: Ngôi đền Đồng Bằng thờ Vua Cha Bát Hải Động Đình ở Thái Bình
Hậu cung được xây liền kề với đại đình, tạo thành hình chữ đinh, bao gồm ba phòng rộng rãi. Ở trung tâm của hậu cung có một khán thờ được làm bằng gỗ sơn son thếp vàng, bên trong đó đặt ba bộ long ngai, bài vị và mũ áo của ba vị thành hoàng. Trước khán thờ là các đồ thờ tự. Trên các hàng cột đình phía trước là các bức hoành phi, câu đối ca ngợi đức hạnh của thần và phong cảnh tuyệt đẹp của di tích. Ngoài ra, Đình Yên Phụ còn lưu giữ nhiều tài liệu Hán Nôm quý như các sắc phong, chuông đồng và bia đá…
Đình Yên Phụ là một danh lam thắng cả nước nổi tiếng. Nơi đây là biểu tượng của truyền thống yêu nước của người Yên Phụ qua từng thế hệ, chính như lời của cố Phó Chủ tịch nước Hùng Tấn Phát ghi trong sổ lưu niệm của đình: “Tôi rất vui mừng và hào hứng được đến thăm đình Yên Phụ – một di tích quý báu của đất nước, niềm tự hào của dân tộc về truyền thống yêu nước của nhân dân Việt Nam anh hùng. Tôi mong rằng đình Yên Phụ sẽ được phục hồi và bảo tồn tốt để trở thành nơi tưởng nhớ các anh hùng dân tộc, cũng như trung tâm giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ.”
Đình Yên Phụ được xếp hạng di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia vào ngày 27/2/1986. Lễ hội tại đình diễn ra vào ngày 10/2 âm lịch hàng năm.
Trả lời