Theo Lời Phật tìm hiểu, trước đình Trích Sài là những cây bàng cổ thụ sum suê, bóng mát tỏa khắp một vùng.
Ai được thờ tại Đình Trích Sài?
Nhìn vào cửa đình Trích Sài thấy nổi bật đôi câu đối được đắp trên tường:.
Vạn cổ cương thường khai Hổ võng.
Bách niên thanh dự ký Ngưu hồ.
Tạm dịch:..
Muôn thủa cương thường căng lưới Hổ.
Trăm năm danh tiếng vọng hồ Ngưu.
Với một câu đối ngắn gọn nhưng sâu sắc, tôi thể hiện sự trung thực và tôn trọng, luôn tuân thủ các quy tắc đạo đức, giống như một chiếc lưới bắt hổ luôn sẵn sàng. Nhờ tính cách trung quân đó mà sau hàng trăm năm, tiếng tăm của tôi vẫn còn vang vọng và được ghi nhớ tại Hồ Tây. Câu đối này cũng cho chúng ta biết rằng tôi tôn thờ thái úy Mục Thận tại Đình Trích Sài.
Mục Thận là người dân làng Võng Thị, từ nhỏ đã quen với công việc liên quan đến sông nước và lớn lên trở thành người đánh cá giỏi, đan lưới. Thời vua Lê Đại Hành, ông được chọn vào đội Vân thủy vì tài năng của mình. Một ngày, khi vua đi du ngoạn trên hồ nước phía nam và đến thăm nhà thuyền của cha ông, vua đã cho rằng ông là Thái lão và bổ nhiệm con trai ông vào chức vị đó. Lúc đó, con trai của Lê Văn Doanh là Lê Văn Thịnh, người từng sống tại Thanh Trì và trở thành quan chức đến chức vị Thị trung Độ lang kỵ úy trong thời gian của Thái Tông. Khi đi dẹp giặc ở phương Bắc, Văn Doanh đã bắt được nhiều người và đưa họ về kinh sư. Tuy nhiên, ông đã cảm thấy thương xót cho những người này và cho họ ăn uống. Những người được ân xá đã đến nhà Văn Doanh để cảm ơn ông và nói rằng họ muốn trở thành tôi tớ của ông để báo đáp công đức của ông. Một trong số họ là người nước Đại Lý, người đã bị Nùng Tồn Phúc coi thường và đã được ông thương đến đãi ăn uống. Họ mong muốn được làm tôi tớ của ông và sử dụng kỹ năng thuật phép của mình để báo đền cho ông. Văn Doanh đã đồng ý và nhận làm nô sứ cùng với Lê Văn Thịnh. Sau khi ông dạy cho Thịnh tất cả kỹ năng thuật phép của mình, Thịnh trở nên vượt trội hơn cả ông.
Vào thời kỳ của Lý Nhân Tông năm Ất Mão (1705), Lê Văn Thịnh đỗ khoa minh kinh và được nhà vua yêu mến, chọn vào tuyển sinh chức Thị giảng. Sau đó, ông được sủng hậu và tôn trọng ngày càng tăng cao, tài năng vượt trội. Tuy nhiên, không lâu sau khi đạt được vị trí Thái sư và được liệt vào danh sách những người có công, Thịnh đã trở nên kiêu căng và sống bừa bãi. Ông còn có âm mưu cướp đoạt ngôi vua.
Vào năm Hội Phong (1092), khi nhà vua rảnh rỗi, ông đã đi bơi trên hồ Dâm Đàm và xem đánh cá. Khi đến giữa dòng, trời nóng oi ả, bóng mây che kín bầu trời, nhà vua bỗng thấy mọi thứ quanh mình mờ nhạt. Nhà vua rất lo sợ, nhưng sau đó nghe thấy tiếng mái chèo từ xa và tiếng bánh lái dắc dắc. Lúc đó, ông thấy một con hổ to lớn, màu đen vằn, mắt sáng như điện, tiếng gầm như sấm, nhe nanh, mua vuốt thật kinh sợ. Các thuyền đánh cá đã đến cứu nguy. Khi các công chức bản ty thủy cục và hầu vua quay nhìn nhau, ông Mục Thận đã tiên chi ngay một quẻ và tưởng rằng có người muốn cướp ngôi vua. Ông đã đẩy thuyền và dựng hoành thành để trấn áp và quăng lưới miệng niệm thần chú. Sau khi đọc xong, ông quăng lưới lên đầu hổ và các sợi lưới biến thành lưới thép. Chỉ trong chốc lát, hình hổ tan biến và lộ ra Thái sư Lê Văn Thịnh. Vua đã giận dữ và ban chiếu giải đi Tuyên Hóa để trừng phạt.
Vua muốn tôn vinh thành tựu đặc biệt của Mục Thận, người đã thành công trong việc chống lại kẻ có ý đồ xấu đối với vua. Vì vậy, ông được phong làm tướng quân kiêu kỵ, phụ trách quân đội và được ban cho cả hồ Tây để quản lý. Sau khi qua đời ở tuổi 45, vua đã trao chiếu cho Thái úy và tước danh Chinh Nghị, để thể hiện sự công nhận của vua đối với ông. Vua cũng sai cho xây dựng đền thờ để người dân ở phường Võng Thị (thôn đông) và Trích Sài (thôn tây) có thể thờ phụng.
Đình Trích Sài được xây dựng từ lúc nào?
Dựa trên các chuyện kể và tấm bia còn tồn tại tại di tích, đình Trích Sài được xây dựng từ năm Nhâm Tý (1612) thời vua Lê Kính Tông.
Đình đã tồn tại đến ngày nay và đã được sửa chữa nhiều lần: năm 2001, cổng đình được sửa chữa; năm 2002 và 2003, nhà tiền tế được phục hồi; năm 2004, nhà tả mạc được tu bổ.
Tổng thể kiến trúc của đình làng Trích Sài
Kiến trúc của đình được thiết kế theo phong cách đầu hồi bít đốc, hiện nay các thành phần của di tích bao gồm: cổng đình, nhà thờ, hữu mạc, đình (tiền thờ, hậu cung), hai hàng lang.
Cổng đình được xây dựng theo kiểu tam quan giống như chùa, không phải kiểu ”Thiên trụ”. Qua cổng là sân đình rộng rãi và thoáng đãng, tiếp đó là những dãy nhà ngang mới được xây. Nhà tiền tế đã bị phá bỏ từ lâu, hiện chỉ còn ba gian thờ dọc lợp ngói cổ kính. Trong những gian thờ đó, có nhiều hiện vật quý giá thời Lê như rồng đá, bia đá, long ngai và bài vị…”.
Phía trên có bức hoành phi rất cổ đề:.
Thánh cung vạn tuế.
Thánh chúa muôn năm.
Hai bên có câu đối:.
Quế trạo lan tương trữ tải Tây Hồ phong nguyệt.
Cổn y dực lạp ngao du Nam Việt càn khôn.
Tạm dịch:..
Chèo lái lênh đênh thu cả gió trang Lãng Bạc.
Nón áo xềnh xoàng dạo khắp non nước Trời Nam.
Đình Trích Sài được xây dựng tại vị trí có khung cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp: phía trước là hồ Tây, dưới chân đình là chùa Võng Thị, chùa Tĩnh Lâu, chùa Chúc Thánh, đền Dực Thánh và đình Hồ Khẩu… Xung quanh có đường dạo ven hồ tạo thêm phần quyến rũ cho di tích, thuận tiện cho khách tham quan, ngắm cảnh. Trải qua nhiều lần tu sửa, đình vẫn giữ được những nét kiến trúc cổ truyền đặc trưng: các mảng trang trí trên kiến trúc tập trung ở toàn tiến tế, được thể hiện ở các đầu dư, kẻ chuyền và bẩy hiên với những nét chạm mềm mại, uyển chuyển tuy không cầu kỳ nhưng tạo nên vẻ đẹp giản dị gần gũi với đời thường. Đặc biệt, trong đình Trích Sài còn lưu giữ được hệ thống các di vật phong phú đa dạng về thể loại và chất liệu như: Bia đá, thần tích, ngai thờ, ỷ kê ngai có niên đại cuối thế kỷ XVII, long đình, cửa võng, hoành phi, câu đối… Mang giá trị nghệ thuật thẩm mỹ cao. Các di vật này là những nguồn tư liệu quý giá góp phần không nhỏ vào việc tìm hiểu lai lịch các vị thần trong hệ thống thần điện của người Việt cũng như quá trình phát triển của đình làng Việt Nam qua các thời kỳ lịch sử khác nhau của dân tộc.
Bên cạnh giá trị về lịch sử, văn hóa, kiến trúc và khoa học, di tích đình Trích Sài còn là nơi quy tụ văn hóa tinh thần của cộng đồng làng Trích Sài để tỏ lòng biết ơn đến những người đã cứu vua và mang lại cuộc sống đầy hạnh phúc và ấm no cho cả làng.
Đình Trích Sài ở thành phố Hà Nội được xếp hạng là Di tích Lịch sử kiến trúc nghệ thuật theo Quyết định số 2005/QĐ-UBND ngày 23 tháng 5 năm 2008.
Tìm hiểu thêm: Đền Và Sơn Tây (đền Đông Cung) nằm ở đâu Hà Nội?
Trả lời