Theo Lời Phật tìm hiểu, Các tranh chấp giữa hai giáo phái lớn của đạo Hồi, dòng Sunni và dòng Shia, diễn ra trên toàn cầu Hồi giáo. Tại Trung Đông, sự kết hợp mạnh mẽ giữa tôn giáo và chính trị đã tăng thêm sự chia rẽ giữa chính phủ Shia của Iran và các quốc gia vùng Vịnh, nơi có các chính phủ Sunni. Năm ngoái, một báo cáo của Trung tâm Nghiên cứu Pew, một viện nghiên cứu chính sách, chỉ ra rằng 40% người Sunni không coi những người Shia là đồng đạo Hồi giáo. Vậy thì tại sao dòng Sunni khác biệt với dòng Shia và sự chia rẽ ấy sâu sắc đến mức độ nào?
Cuộc tranh luận này bắt nguồn từ khi người sáng lập đạo Hồi, nhà tiên tri Muhammad, qua đời vào năm 632. Người dân các bộ lạc Ả-rập đi theo Muhammad đã có ý kiến khác nhau về việc ai sẽ kế thừa di sản quyền lực chính trị và tôn giáo của ông. Đa số các tín đồ sau này trở thành người Sunni, chiếm 80% số người Hồi giáo hiện nay, ủng hộ Abu Bakr, người bạn và cũng là cha của Aisha, vợ của nhà tiên tri. Số khác cho rằng thân nhân của Muhammad mới là những người kế vị chính đáng. Họ khẳng định nhà tiên tri đã xức dầu cho Ali, người anh họ và cũng là con rể của ngài. Họ được gọi là Shia, viết tắt của “shiaat Ali”, có nghĩa là những người theo đuổi Ali.
Những người ủng hộ Abu Bakr đã giành thắng lợi, mặc dù Ali đã từng cai trị một thời gian ngắn với tư cách là khalip thứ tư, danh hiệu dành cho người kế thừa của Muhammad. Sự chia rẽ trong cộng đồng Hồi giáo càng trở nên sâu sắc hơn khi Hussein – con trai của Ali – bị giết tại Karbala (Iraq ngày nay) vào năm 680 bởi đạo quân dưới thời một khalip người Sunni. Người Sunni vẫn giữ độc quyền chính trị, trong khi người Shia chỉ chiếm thiểu số trong quốc gia. Người Shia hướng tới các lãnh tụ Imam – mười hai người hậu duệ trực tiếp đầu tiên của Ali – để được chỉ bảo. Thời gian trôi qua, tín ngưỡng tôn giáo của hai nhóm bắt đầu khác biệt.
Trên toàn cầu, có khoảng 1,6 tỷ người theo đạo Hồi giáo và tôn thờ Allah là Chúa duy nhất và Muhammad là sứ giả của ngài. Họ tuân theo năm trụ cột nghi thức của đạo Hồi giáo, trong đó có Ramadan (tháng ăn chay) và có chung thánh kinh là kinh Koran. Tuy nhiên, giữa người Sunni và Shia có sự khác biệt trong việc thực hành và giáo lý. Người Sunni phụ thuộc rất nhiều vào nhà tiên tri và thực hành theo Sunna, trong khi người Shia tin rằng các thủ lĩnh ayatollah của họ là hiện thân của Chúa trên trái đất. Sự khác biệt này đã dẫn đến mâu thuẫn giữa hai phái, khi người Sunni buộc tội người Shia thờ dị giáo, trong khi người Shia chỉ ra rằng chủ nghĩa giáo đã tạo ra những dòng phái cực đoan như dòng Wahhabi khắc nghiệt. Hầu hết các dòng Shia tin rằng vị lãnh tụ Imam thứ mười hai và cũng là cuối cùng đang ẩn náu đâu đó (được gọi là “Imam ẩn khuất”) và sẽ trở lại một ngày nào đó để thực hiện thánh ý. Tuy nhiên, sự yếu thế và bị áp bức đã dẫn đến các nghi lễ tang thương như Ashura, trong đó các tín đồ tự trừng phạt mình bằng roi để tưởng niệm cái chết của Hussein tại Karbala.
Chưa bao giờ xảy ra một cuộc xung đột giữa người Shia và người Sunni có quy mô tương tự như cuộc Chiến tranh Ba mươi năm giữa các giáo phái Kitô giáo ở châu Âu thế kỷ 17, gây ra nhiều tổn thất về con người. Một phần lý do cho điều này là do những người Shia nhận thức được tình trạng thiểu số của họ và tự rút lui. Hiện nay, đường phân chia giữa người Hồi giáo ở Trung Đông được xác định bởi cả yếu tố chính trị và tôn giáo. “Vùng lưỡi liềm Shia” từ Iran, qua chính quyền tổng thống Assad ở Syria, rồi đến tổ chức chính trị Hezbollah ở Li-băng, đã được nhiều nhân vật Sunni tầm cỡ ngợi ca. Tuy nhiên, cuộc cách mạng trong khu vực đã đẩy các chính phủ Shia vào cuộc đối đầu với các quốc gia Sunni vùng vịnh như Ả-rập Xê-út và Qatar, những nước đã hỗ trợ tài chính cho các tín đồ dòng Sunni ở các nước vùng Lưỡi liềm Shia. Điều này đã tăng sự hung hãn của người Sunni và khiến người Shia cảm thấy bị đe dọa hơn so với bình thường. Tuy nhiên, trong hầu hết các trường hợp, các thành viên của hai giáo phái vẫn sống hòa hợp với nhau.
Clip: Hồi giáo Sunni, Shiite và ngọn nguồn xung đột ở Trung Đông. Nguồn: Youtube.
*Khaliph: lãnh tụ chính trị và tôn giáo, người kế thừa nhà tiên tri Muhammad.
Trả lời