Cuốn tiểu thuyết “Bửu Sơn Kỳ Hương” của tác giả Lý Lan dẫn dắt độc giả đi qua bốn thế hệ của một gia đình người Hoa ở vùng Tây Nam Bộ.
”Bửu Sơn Kỳ Hương” có nghĩa là ”Hương thơm từ núi quý giá”, được Phật thầy Tây An (hay còn gọi là Đoàn Văn Huyên) lựa chọn đặt tên cho một tôn giáo do ông thành lập vào thế kỷ 19 tại vùng Thất Sơn (hay còn gọi là Bảy Núi) của tỉnh An Giang.
Tác phẩm của Lý Lan kéo dài từ thế kỷ 19 đến thế kỷ 20, xen kẽ câu chuyện của các nhân vật tưởng tượng và hình bóng của các nhân vật có thật trong lịch sử như Lê Văn Duyệt, Lê Văn Khôi, Phan Thanh Giản, Trương Vĩnh Ký, Tôn Thọ Tường, Taberd, Paulus Huỳnh Tịnh Của.
Tác phẩm mang không gian từ Biên Hòa (Đồng Nai) đến Sài Gòn, Đề Ngạn (Chợ Lớn), Châu Đốc (tỉnh An Giang), thể hiện một Nam kỳ lục tỉnh đầy biến động lịch sử. Tại đó, số phận con người trở nên bất ổn, giống như chiếc lá bị cuốn bay trong cơn gió lốc tạo loạn của thời đại.
Bốn đời của một gia đình người Hoa tên Huỳnh với thương hiệu Phước Xuân Đường là minh chứng cho sự thăng trầm, thịnh suy trong cuộc sống trước những biến đổi của xã hội.
“Tôn giáo xách tay” Bửu Sơn Kỳ Hương là cơ sở để Lý Lan phát triển những tình tiết, từ biến động lịch sử, chuyện kinh doanh, những mối tình, cuộc sống hàng ngày đến các cuộc khởi nghĩa, hòa quyện với màu sắc huyền thoại của vùng Thất Sơn. Đây cũng là một nền tảng vững chắc để thể hiện tinh thần nhập thế của một vị Phật Thầy gắn kết hành trình đạo với việc cứu người, giúp đời, yêu nước và đấu tranh chống lại kẻ thù ngoại xâm.
Tất cả các nhân vật, dù là hư cấu hay có thật trong lịch sử, đều có cách thể hiện tình yêu đất nước riêng của mình, thậm chí có thể trái ngược nhau. Tuy nhiên, hành động của họ đều nhằm mục đích thể hiện tinh thần nhập thế, nhân nghĩa, bác ái và bao dung – những giá trị cốt lõi của giáo lý Bửu Sơn Kỳ Hương.
Tác phẩm đặc biệt của Lý Lan đã vượt qua những chủ đề đã quen thuộc trong suốt nhiều thập kỷ của chị – một sự kết hợp giữa sự mới lạ và quen thuộc.
Ngạc nhiên vì nhà văn đã thử thách bản thân bằng việc viết một cuốn tiểu thuyết mang tính tự sự, kể về những sự kiện lịch sử, tôn giáo và nét văn hóa, phong tục tập quán của vùng đất phương Nam, một thời vẫn còn nhiều bí ẩn và tranh cãi.
Quen với việc nhà văn đã sử dụng góc nhìn của một gia tộc người Hoa bốn thế hệ để tạo điểm tựa. Chủ đề về cuộc sống của người Hoa trên “Đất khách” (tên một tác phẩm khác của nhà văn Lý Lan) luôn xuất hiện nhiều lần trong các tác phẩm. Phong cách kể chuyện của nhà văn vẫn giữ nguyên tính chậm rãi, trong trẻo, phiêu nhiên và bình thản, nhưng vẫn đầy nặng nề với nỗi đau đời và tình người.
Sự mới mẻ và quen thuộc đó đã giúp cho nhà văn Lý Lan, sau thời gian vắng bóng trên thị trường văn học, trở lại với giải thưởng cho tác phẩm văn xuôi tốt nhất của năm 2022 (từ Hội Nhà văn Việt Nam), cùng sự đánh giá tích cực từ người đọc.
Tại hội thảo khoa học được tổ chức vào năm 2000 bởi Đoàn Minh Huyên và đạo Bửu Sơn Kỳ Hương, tỉnh Đồng Tháp, nhà nghiên cứu Đỗ Thái Đồng đã đề cập đến khái niệm “tôn giáo xách tay” để chỉ một số tôn giáo ở vùng Nam Bộ. Khái niệm này nhấn mạnh đến việc giản lược các thể thức trong tín ngưỡng và tôn giáo ở khu vực này. Sự giản đơn và tiện lợi này bắt nguồn từ cách sống của người dân địa phương, là những người di cư đến đây để khai thác đất đai.
Lúc đầu, họ vẫn đi lang thang khắp nơi để tìm một nơi ở phù hợp. Trong tình huống đó, mọi thứ cần phải đơn giản, nhẹ nhàng, kể cả tôn giáo. Tôn giáo ở Nam Bộ không bắt buộc người dân phải tuân thủ nghiêm ngặt. Họ tìm đến tôn giáo không chỉ vì giáo lý mà còn để tìm kiếm một nơi trú ẩn khi phải đối mặt với một thiên nhiên hoang sơ và những rối ren của thời đại.
Các nhà nghiên cứu cho rằng khi tôn giáo truyền thống được đưa vào Nam Bộ, người dân ở đây đã sửa đổi lại tín ngưỡng tôn giáo để phù hợp với điều kiện, môi trường sống của mình. Sự sửa đổi này đã làm cho những tôn giáo mới được mang vào Nam Bộ có tinh thần nhập thể, cùng với sự cởi mở, không cứng nhắc, sẵn lòng chấp nhận cái mới. Bửu Sơn Kỳ Hương được xem là một tôn giáo mới như thế.
Trả lời