Theo Lời Phật tìm hiểu, trong Đạo Mẫu nói chung và ở hầu hết các đền, điện, phủ của tín ngưỡng thờ Mẫu Tam – Tứ phủ, ta thường thấy có tượng của ”Tam Tòa Thánh Mẫu” với áo đỏ, xanh, trắng lần lượt là biểu tượng cho miền Trời (Thiên phủ), miền Rừng (Nhạc phủ), miền Nước (Thoải phủ).
Vậy thực chất, Tam Tòa Thánh mẫu là ai? Tam Tòa Thánh Mẫu gồm những ai?
Theo Lời Phật tìm hiểu, Tam Tòa Thánh Mẫu mà chúng ta thường thấy trên các bàn thờ bao gồm ba ngôi của ba vị Thánh Mẫu khác nhau: Thượng Thiên Nhất, Thượng Ngàn Nhị và Thoải Phủ Tam.
Thiên địa
Thiên địa còn được gọi là Mẫu Đệ Nhất quản lý miền trời. Theo quan điểm của dân gian về Tứ Pháp (Pháp Vân, Pháp Vũ, Pháp Điện, Pháp Lôi) thì Thiên địa có quyền lực tạo ra mây, mưa, sấm, chớp và có liên quan đến văn hóa nông nghiệp lúa nước của dân tộc chúng ta. Đền thờ Thiên địa có ở khắp nơi nhưng nhiều và lớn nhất vẫn là ở những nơi Mẫu hiện diện hoặc linh thiêng, lưu giữ dấu tích. Ngày lễ chính của Mẫu được biết đến là ngày 3/3 âm lịch hàng năm. Trong Tam Tòa Thánh Mẫu, Mẫu Đệ Nhất thường ngồi ở giữa trong bộ trang phục đỏ.
Mẫu Đỉnh Núi
Mẫu Đỉnh Núi còn được gọi là Mẫu Đệ Nhị quản lý miền rừng núi. Bà là Thánh Mẫu liên kết với con người, cây cỏ và động vật. Đền thờ Mẫu Đỉnh Núi có ở nhiều địa điểm nhưng hai địa điểm chính là Suối Mỡ (Bắc Giang) và Bắc Lệ (Lạng Sơn). Bất kỳ nơi nào có rừng, có núi, đều có đền thờ Thánh Mẫu Đỉnh Núi. Ngày lễ chính của Mẫu Đệ Nhị là ngày 20/09 âm lịch hàng năm. Trên bàn thờ Tam Tòa Thánh Mẫu, bà ngồi bên tay trái Thiên địa và mặc áo màu xanh.
Mẫu Thoải
Mẫu Thoải hay còn được gọi là Mẫu Đệ Tam, Mẫu Thủy, đảm nhiệm vai trò quản lý vùng sông nước. Thánh Mẫu Thoải Phủ liên quan chặt chẽ đến cuộc sống dân sinh dưới nước từ thời xa xưa và có mối liên hệ trực tiếp với tổ tiên thủy của người Việt trong giai đoạn khởi đầu xây dựng đất nước. Đền Mẫu Thoải được xây dựng nhiều, chủ yếu là do lòng thành kính của nhân dân và nằm ở các vị trí gần cửa sông và cửa biển, không có bất kỳ dấu hiệu nào của Mẫu vì bà không xuất hiện trên thế gian. Ngày lễ chính của Mẫu Thoải là ngày 10/06 âm lịch hàng năm. Lễ hội được tổ chức trọng thể nhất là tại Đền Mẫu Thác Hàn Sơn, Hà Trung, Thanh Hóa. Vị trí của bà trong Tam Tòa Thánh Mẫu là bên phải của Mẫu Thần Chủ – Đệ Nhất và bà mặc áo màu trắng.
Có rất nhiều quan điểm khác nhau quanh các ngôi vị trong Tam Tòa Thánh Mẫu.
Có tài liệu cho biết, Tam Tòa Thánh Mẫu thực chất chỉ là ba lần hiện thân của Mẫu Liễu Hạnh khi xuất hiện trên trần gian hoặc nói cách khác, Mẫu Liễu đã nhập thể vào cả ba Thiên là Thượng Thiên, Thượng Ngàn và Thoải Phủ.
Tìm hiểu thêm: Thông tin về Đền Mẫu Ỷ La ở Tuyên Quang
Trong Tam Tòa Thánh Mẫu không có sự xuất hiện của Mẫu Địa do có người cho rằng, nếu theo giả thuyết ”Thiên – địa đồng quy” (Trời đất là một) thì Thiên địa là cai quản cả địa phủ. Lại có giả thuyết khác, cho rằng Mẫu Địa cũng chính là Mẫu Đỉnh Núi do miền Rừng cũng thuộc miền Đất.
Trong tín ngưỡng thờ Mẫu Tứ phủ nói riêng, mọi người thường biết đến bốn Thánh Mẫu ngự trên ban thờ là Thánh Mẫu Cửu Trùng, Thánh Mẫu Thần Chủ (Mẫu Liễu Hạnh), Thánh Mẫu Đỉnh Núi và Mẫu Thoải. Ở một số địa điểm, người ta thờ Mẫu Cửu Trùng trực tiếp, nhưng cũng có những nơi thờ bà ở ngoài trời để thể hiện sự thành kính.
Kinh sách Thánh Mẫu
Ân ba Thánh Mẫu Tam Toà.
Tam Toà Tiên Chúa thực là linh thiêng.
Vạn linh vạn phép vô biên.
Hội đồng Thánh Mẫu chư Tiên cứu đời.
Chư tôn Thánh Mẫu thương đời.
Đứng lên Tứ phủ người người đều kinh.
Uy uy phép phép linh linh.
Thương người xót cả chúng sinh muôn loài.
Các Mẫu cai quản các ngôi.
Cai quản Tứ phủ Vua thời ban cho.
Tam ân tứ ân giúp phù.
Thương con các Mẫu công phu giáng miền.
Thiên Tiên có Mẫu Cửu Thiên.
Ngao du quản sát bốn miền trời xanh.
Thương người Mẫu lại kêu van.
Kêu lên Quốc Mẫu cao nghìn Người thương.
Nhìn con ở dưới thế gian.
Trên trời Mẫu thấy lại càng xót đau.
Trông con Mẫu chẳng vào đâu.
Nước mắt Mẫu chảy biển sâu suối nguồn.
Dạy con phải nhớ luôn luôn.
Vâng lời đức mẹ Hoàng Thiên toàn tài.
Tu thì phải nghĩ lâu dài.
Dần dần chuyển hoá đổi đời sạch trong.
Vững tâm tin tưởng trong lòng.
Đã có đức Mẹ Mẫu Hoàng phù cho.
Đường tu còn lắm quanh co.
Nhớ mà vững trí sao cho thành tài.
Sau này lâm mệnh chung thời.
Ta truyền hộ vệ cứu người về Tiên.
Âm dương đôi ngả phân trần.
Đệ nhị Thánh Mẫu Đỉnh Núi chứng tâm.
Miền Thượng Mẫu giáng về đền.
Mẫu ban phúc lộc muôn dân được nhờ.
Cầu cho dân nước nên thơ.
Nhân khanh vật thịnh còn chờ bình yên.
Đệ Tam Thánh Mẫu Thuỷ Tiên.
Mẫu về cắt hết nghiệp miền thế gian.
Lòng thành tấu đối kêu van.
Kêu cho khắp nước vẻ vang muôn đời.
Kêu cho khắp hết gầm trời.
Được yên tất cả mọi nơi thanh bình.
Sau kêu đến tận gia đình.
Cho nhà hạnh phúc cho mình ấm no.
Địa Tiên Thánh Mẫu vân du.
Khâm sai Tứ phủ giúp phù thiện lương.
Quán xem khắp hết trần dương.
Nơi người sinh sống mọi người an nguy.
Lại nắm trong tay hồn vì.
Ai thì trong sáng ai thì sạch nhơ.
Các con tu đạo phụng thờ.
Phải giữ hiếu tín phút giờ chẳng sai.
Con đừng nói một thành hai.
Ăn gian nói dối đời đời xấu danh.
Bạn bè nên giữ công bình.
Không khinh không ghét không quyền không chê.
Vần thơ Mẹ giáng mới về.
Cho con học tập tốt thì chóng lên.
Kính lạy Hội đồng Thánh Mẫu !
Kính lạy Hội đồng Thánh Mẫu !
Kính lạy Hội đồng Thánh Mẫu !
Kính lạy Thiên Tiên Thánh Mẫu Cửu Trùng Thiên Thanh Vân Vạn Hoa Công chúa.
Kính lạy Nhạc Tiên Thánh Mẫu Thượng ngàn Chúa tể Quế Hoa Mị Nương Công chúa.
Kính lạy Thuỷ Tiên Thánh Mẫu Xích Lân Long Nữ Bạch Ngọc Động Hồ chung Thuỷ Tinh Công chúa.
Kính lạy Địa Tiên Thánh Mẫu Địa cung Kiểm soát Khâm Sai Quảng Cung Chiêu Dung Công chúa.
Tìm hiểu thêm: Đền Mỏ Than thờ Mẫu Thượng Ngàn ở Tuyên Quang
Trả lời