Không chỉ các quốc gia có chế độ quân chủ phong kiến nổi tiếng như Trung Quốc mới có những người phụ nữ vang danh về cả công lẫn tội trên toàn cầu như bà Hoàng, bà Hậu. Ngay ở Việt Nam chúng ta cũng có một vị Hoàng phi nổi tiếng là ”lắm tài nhiều tội”. Bà có nguồn gốc nghèo khó nhưng lại trở thành phi của Hoàng đế. Thậm chí có giả thuyết cho rằng bà đã giết chết Hoàng hậu và 72 phi tần để nắm giữ quyền lực trong tay, bao gồm cả chính sự. Vị Hoàng phi đặc biệt trong lịch sử Việt Nam đó là Nguyên phi Ỷ Lan.
Chỉ trong một lần tình cờ, từ thôn nữ hái dâu trở thành Nguyên phi.
Theo Lời Phật nghiên cứu cho thấy, Nguyên phi Ỷ Lan ban đầu là một cô gái đơn sơ, sống ở làng Thổ Lỗi (còn được gọi là làng Sủi, hiện nay là xã Dương Xá, huyện Gia Lâm, Hà Nội) và làm nghề hái dâu, chăn tằm. Bà sinh vào khoảng năm 1044, tên thật của bà không rõ ràng và đa dạng trong các tài liệu, có người ghi là Lê Khiết Nương, có người cho là Lê Thị Khiết hoặc Lê Thị Yến Loan. Tuy nhiên, điều này không quan trọng nữa vì người ta chỉ nhớ đến bà với danh hiệu Nguyên phi Ỷ Lan.
Sách lịch sử cũng ghi lại về sự tình cờ giúp bà đạt được vị trí mà vạn người khao khát, có thể nói là rất lãng mạn. Theo truyền thuyết, vào năm 1063, Vua Lý Thánh Tông và Hoàng hậu Thượng Dương đã đến tuổi tứ tuần mà vẫn chưa có con kế nghiệp, vì vậy vua đã đi khắp các chùa chiền, miếu mạo để cầu nguyện. Trong một buổi sáng mùa xuân khi đi viếng thăm chùa Dâu (tổng Dương Quang, phủ Thuận Thành), vua đi ngang qua một ngôi làng, nơi dân làng đã tổ chức một buổi hội nghênh đón rất đông, từ già đến trẻ đều quỳ hai bên đường để nhìn thấy vẻ đẹp của vua.
(Ảnh minh họa)……
Tuy nhiên, chỉ có một cô gái nông thôn khác biệt, cô ấy không hào hứng như những người khác mà chỉ e thẹn đứng tựa vào gốc cây lan để chờ đoàn người triều đình đi qua. Vua thấy lạ, bèn gọi cô gái đang đứng bên nương dâu kề gốc lan để hỏi. Cô gái ung dung nhưng lại toát lên vẻ thướt tha, quỳ xuống tâu và nói: “Tôi là con nhà nghèo, phải làm việc để nuôi cha mẹ, không dám mơ ước đi xem rước và chiêm ngưỡng mặt rồng”.
Hoàng đế thấy một cô gái dường như ăn mặc giản dị và không có nhiều từ ngữ, nhưng cử chỉ của cô ấy rất tế nhị và lời nói rất lịch sự, đối đáp tế nhị và lễ phép. Hoàng đế đã bị cô ấy thu hút và coi cô ấy như một món quà nhỏ, và đã sai người đưa cô ấy về cung. Nhờ vào cơ duyên tình cờ và may mắn, cô gái thôn nữ hái dâu nuôi tằm nghèo hèn đã trở thành một cung nữ. Ban đầu, Hoàng đế phong cô làm cung nữ, sau đó đổi tên cô thành Ỷ Lan phu nhân. Tên Ỷ Lan có ý nghĩa là dựa vào gốc cây lan và được đặt theo ý của Hoàng đế để kỷ niệm ngày gặp mặt giữa hai người.
(Ảnh minh họa)……
Sau đó, câu chuyện tình lãng mạn kết thúc tốt đẹp khi Hoàng tử Lý Càn Đức được sinh ra bởi Phu nhân Ỷ Lan vào năm 1066. Tuy nhiên, vì Lý Thánh Tông không có con trai kế nghiệp nào khác, Hoàng tử Lý Càn Đức được sắc phong làm Hoàng Thái tử, vị trí đầu tiên trong quyền kế vị khi vua cha qua đời. Phu nhân Ỷ Lan cũng được sắc phong làm Thần phi. Năm 1068, Thần phi sinh thêm một con trai và được vua phong làm Nguyên phi, địa vị chỉ sau Dương Hoàng hậu trong hậu cung.
Nguyên phi Ỷ Lan – bà Hoàng ”lắm tài nhiều tội”.
Dù là phụ nữ, nhưng từ khi vào cung và trở thành Nguyên phi, Ỷ Lan luôn tỏ ra hiếu thảo và thông minh đặc biệt. Nàng yêu thích đọc sách và tìm hiểu những phương pháp để giúp chồng cai trị đất nước. Vì vậy, vua Lý Thánh Tông đã rất ngưỡng mộ và yêu thương Ỷ Lan, thậm chí giao cho nàng cả việc nhiếp chính cai quản chuyện xã tắc trong khi ông đi diệt giặc. Trong thời gian ngắn, đất nước dưới trị vị của Nguyên phi Ỷ Lan đã có nhiều cải thiện đáng kể, khiến vị thế của bà càng trở nên cao hơn.
(Ảnh minh họa)……
Vào tháng Giêng năm 1072, vua Lý Thánh Tông qua đời vì bệnh tật khi mới 48 tuổi sau 18 năm trị vì. Hoàng thái tử Lý Càn Đức đã kế vị và đổi hiệu thành Lý Nhân Tông. Với tuổi đời chỉ 6, Nhân Tông được tôn mẹ là Ỷ Lan Nguyên phi làm Linh Nhân Thái phi và Dương Hoàng hậu làm Thượng Dương thái hậu. Theo luật truyền thống, Thái hậu sẽ được quyền nhiếp chính khi hoàng đế còn nhỏ tuổi. Tuy nhiên, vì quy định của triều đình, quyền này lại thuộc về Thượng Dương thái hậu – một người không thể sinh con cho vua. Điều này khiến Ỷ Lan, vừa là mẹ vua, vừa là một người có tài chính trị, tức giận và cố gắng chiếm quyền nhiếp chính.
Có một giả thuyết cho rằng Ỷ Lan đã kế hoạch cùng người thân để giả vờ ốm và chờ đợi Hoàng thượng trẻ tuổi đến thăm, nhằm tận dụng tình huống và mối quan hệ mẹ con để tác động vào tình cảm của Lý Nhân Tông. Đúng như dự tính của bà, khi nghe tin mẹ bị ốm, Hoàng thượng đã nhanh chóng vào cung để thăm hỏi. Ỷ Lan không bỏ lỡ cơ hội để khóc lóc, than vãn về sự bất công trong triều đình và khéo léo truyền đạt ý muốn của mình đến với nhà vua. Màn trò chơi hoàn hảo của Ỷ Lan đã khiến Lý Nhân Tông hoàn toàn bị bà chi phối.
(Ảnh minh họa)……
Dưới sự chỉ huy của Ỷ Lan, vị vua trẻ đã quyết định đày Thượng Dương Thái hậu và 72 cung nữ thân cận vào lãnh cung, phong mẹ mình trở thành Thái hậu mới. Nhờ tài năng mưu trí của mình, Ỷ Lan đã chiếm được vị trí quyền lực cao nhất trong triều đình nhà Lý, thao túng quyền lực đằng sau tấm rèm mỗi khi lên triều. Không chỉ dừng lại ở đó, vì lo sợ Thượng Dương Thái hậu có thể ảnh hưởng đến vị trí của mình, Ỷ Lan đã tìm cách giết chết cả bà và 72 cung nữ.
Kết cục là Hoàng hậu cũng đã qua đời đau đớn. Thượng Dương Thái hậu đã tự tử bằng sợi lụa trắng mà vua tặng. 72 cung nữ cũng đã rời bỏ cuộc đời này.
Vào năm 1076, triều đại Tống đã tấn công Đại Việt. Thái hậu Ỷ Lan đã phối hợp với Lý Thường Kiệt và một số quan tướng để đánh bại quân đại Tống. Kết quả là quân đội Tống đã thất bại và phải rút quân về nước. Thái hậu Ỷ Lan đã có đóng góp lớn trong chiến thắng này. Với sự cống hiến của mình, cô đã từ một cô gái hái dâu ở làng Thổ Lỗi trở thành một Nguyên phi và là một trong những phụ nữ quyền lực nhất trong lịch sử nước ta.
Lúc đã già, Thái hậu Ỷ Lan, một người theo đạo Phật, tập trung vào việc làm thiện, góp phần xây dựng chùa và nghiên cứu đạo. Tới năm 1115, bà đã xây dựng được 150 chùa và đền. Theo sử cũ, có lời đoán rằng bà đã hối hận về việc bức hại Dương Thái hậu và 72 thị nữ nên mới làm như vậy. Năm 1117, Thái hậu Ỷ Lan qua đời, kết thúc cuộc đời của một bà Hoàng ”nhiều tài nhiều tội”, người có xuất thân nghèo hèn và đặc biệt bậc nhất trong lịch sử Việt Nam.
(Nguồn: Đại Việt Sử Ký Toàn Thư, Việt sử giai thoại II).
Trả lời